تعريف سيستم عامل لينوكس (Linux) چيست؟
تشريح اينكه واقعا لينوكس چه هست و چه نيست را بگذاريد براي مبحثي ديگر ، بنا به دلايل بسيار زياد سياسي و فني اينكه واقعا لينوكس چيست يك مبحث بسيار بسيار طولاني خواهد شد كه فعلا در حيطه صحبت هاي ما نيست . اما اين هم درست نيست كه فقط بگوييم لينوكس يك سيستم عامل مثل سيستم عامل هاي ديگر است .
خوب ما سيستم عامل هاي زيادي مثل ويندوز ، Mac OS ، MS-DOS ، Sun Solaris و غيره را داريم و اگر بگوييم لينوكس هم مثل آنهاست تا حدي بي انصافي كرده ايم. لينوكس نه يك برنامه تكي مثل Microsoft Word است و نه يك مجموعه برنامه مثل Microsoft Office ، لينوكس يك رابط بين سخت افزارهاي كامپيوتر و برنامه هايي است كه بر روي آن اجرا مي شوند است .
البته اين كاري است كه هر سيستم عامل ديگري نيز انجام مي دهد اما در ادامه در خصوص ويژگيهاي منحصر به فرد لينوكس صحبت خواهيم كرد ، هدف بيشتر استفاده كاربردي از اين سيستم عامل است تا بررسي تاريخچه كامل و بحث و جدل هاي جانبي آن ، پس به ادامه مقاله توجه كنيد.
تاريخچه لينوكس چيست؟
هر چند كه در آموزش لينوكس ، دونستن تاريخچه اين سيستم عامل چندان كمكي به شما نمي كنه اما پيشنهاد مي كنم كمي با اين قسمت ارتباط بگيريد و دركي از نحوه به وجود اومدن لينوكس داشته باشيد. زمانيكه لينوس توروالدس در دانشگاه هلسينكي مشغول به تحصيل بود ، از نسخه اي از سيستم عامل UNIX به نام MINIX استفاده مي كرد.
لينوس توروالدس و ساير كاربراني كه با اين سيستم عامل يعني MINIX كار مي كردند براي سازنده MINIX كه كسي جز آندرواس تنن باوم ( حتما كتاب شبكه هاي كامپيوتري وي را در دانشگاه مطالعه كرده ايد ) نبود درخواست هايي براي اعمال تغييرات بر روي اين سيستم عامل و توسعه و بهبود آن ارسال كردند اما تنن باوم اين كار را ضروري نمي دانست. همين موضوع باعث شد كه لينوس تصميم بگيرد كه سيستم عامل خود را ايجاد كند و آن را به گونه اي طراحي كند كه از نظرات و پيشنهادات ساير كاربران براي بهبود آن بصورت دائمي استفاده شود. و اين آغازي بر ايده سيستم عامل لينوكس بود.
فلسفه وجود لينوكس چيست؟
البته فلسفه اينكه از كاربران براي نظرت و پيشنهاداتشان سئوال كنيد و آنها را در بهبود برنامه هاي كامپيوتري استفاده كنيد كار جديدي نبود. شخصي به نام ريچارد استالمن كه در موسسه فناوري اطلاعات ماساچوست كار مي كرد. وي از چنين طراحي به شدت حمايت مي كرد و از سال 1970 هم بصورت جدي در نرم افزارهاي كامپيوتري از اين ايده استفاده مي كرد.
اين شخص پيشگام مفهومي به نام نرم افزار آزاد يا Free Software در دنيا بود البته در اين مفهوم منظور از آزاد يا Free را رايگان بودن برداشت نكنيد ، منظور در اينجا هزينه صفر نيست بلكه منظور آزادي نرم افزار است. براي چنين شخصي با چنين ايده اي طبيعي بود كه مشكلات زيادي هم در ميان بود و ادامه كار را براي وي سخت مي كرد ، اما ريچارد دست از كار بر نمي داشت تا اينكه در سال 1984 از دانشگاه MIT بيرون آمد و ايده اي به نام GNU را ارائه كرد.
ايده اصلي GNU در اين است كه نرم افزارها را بصورت رايگان براي استفاده بنويسيد ، توزيع كنيد و دستكاري كنيد. شش سال بعد لينوس توروالدس نيز همين ايده را پيش گرفت با اين تفاوت كه وي سيستم عاملي نوشته بود كه داراي همين خصوصيات GNU بود يعني سيستم عاملي كه براي استفاده رايگان است ، شما مي توانيد آن را دستكاري كنيد و براحتي و بدون هزينه اي توزيع كنيد .
هسته يا Kernel لينوكس چيست؟
در اينجا بايستي به اين نكته اشاره كنيم كه نقطه اصلي و كانون اصلي يك سيستم عامل هسته يا Kernel آن است . بدون اينكه وارد جزئيات اين موضوع شويم فقط به يك تعريف ساده در خصوص Kernel بسنده مي كنيم ، اين Kernel است كه به پردازنده كامپيوتر شما كه كنترل كامپيوتر را بر عهده دارد مي گويد كه چه كاري را مي خواهيد با نرم افزار انجام دهيد و نرم افزار بايد چه كاري انجام دهد ؟
در صورت عدم وجود Kernel هيچ نرم افزاري نمي تواند كار كند و وجود نرم افزارها نمي تواند باعث كاركرد درست سيستم عامل شود . براي اينكه درك بهتري از مفهوم Kernel داشته باشيد با يك مثال عملي و محيط واقعي اين مفهوم را در نظر بگيريد. در شهر اهواز يك محله به نام لشگرآباد وجود دارد كه فلافل فروشي هايي دارد كه در دنيا بي نظير هستند ، پيشنهاد مي كنم حتما سري به اين محله بزنيد .
با ورود به اين خيابان معروف شما مي توانيد به انتخاب خود به يكي از اين فلافل فروشي ها برويد كه بصورت كاملا سلف سرويس هستند يعني اينكه شما براحتي نان باگت را بر مي داريد و آن را خالي مي كنيد و هر چقدر دوست داشتيد در آن فلافل ، كاهو، ترشي ، بادمجان ، سيب زميني ، خيار شور و ... پر مي كنيد و نوش جان مي كنيد .حال فرض كنيد كه اگر در اين ميان نان باگت وجود نداشته باشد چه اتفاقي مي افتد؟
تمامي محتويات پراكنده و غيرقابل مديريت خواهند بود و فلافل بدون نان هم بي معني است. همين مفهوم براي Kernel هم صادق است ، Kernel همان نان است در فلافل و اگر نباشد نرم افزارها نمي توانند كار كنند و ديگر كنترلي بر روي سخت افزارها و نرم افزارهاي موجود وجود نخواهد داشت بر عكس اين موضوع هم صادق است ، نان باگت بدون فلافل هم بي معني است ، پس Kernel هم به نرم افزارها نيازمند است تا بتواند مورد استفاده قرار بگيرد.
نظرات سازندگان لينوكس در مورد لينوكس چيست؟
خوب مفهوم نان باگت و فلافل را به خاطر داريد ؟ در سال 1991 اتفاق جالبي رخ داد ، لينوس توروالدس نان باگت داشت اما فلافل نداشت ! از طرفي ديگر ريچارد استالمن فلافل داشت اما نان باگت نداشت ! بله ، با همين مثال ساده شما حتما متوجه شديد كه منظور چيست ، در سال 1991 لينوس توروالدس Kernel خود را نوشته بود اما براي آن نرم افزاري ننوشته بود كه بتواند با آن كار كند و از طرفي ديگر ريچارد استالمن و پروژه GNU تا دلتان بخواهد نرم افزار و برنامه داشتند اما Kernel براي آنها نداشتند. بهتر است اين شرايط را از زبان هر يك از اين دو نفر بخوانيم :
- لينوس توروالدس : متاسفانه وجود Kernel به تنهايي راه به جايي نخواهد برد ، براي اينكه يك سيستم بتواند كار كند نياز به shell ، Compiler ، Library و خيلي چيزهاي ديگر داريم.
- ريچارد استالمن : قلب GNU هنوز براي استفاده هاي تجاري و توليدي آماده نيست. خوشبختانه يك Kernel ديگر وجود دارد كه به آن لينوكس مي گويند . بنابراين با تركيب كردن نرم افزارهاي ضروري كه توسط GNU در كمبريج و ماساچوست توليد مي شوند و يك Kernel كه توسط لينوس توروالدس از هلسينكي نوشته شده است لينوكس متولد شد. به دليل فاصله مكاني كه بين Kernel اي كه توسط لينوس نوشته شده بود و برنامه هاي GNU ، راهكار اتصال اينها صرفا بستر اينترنت بود ، ما مي توانيم بگوييم كه سيستم عامل لينوكس در اينترنت زندگي پيدا كرد و به وجود آمد. اينترنت بستري را فراهم مي كند كه تمامي برنامه نويس هاي دنيا بتوانند بر روي اين پروژه كار كنند و همين باعث شده است كه لينوكس به شكل امروزي خود در بيايد.
لينوكس و گنو (GNU) چگونه تركيب شدند يا گنو لينوكس چيست؟
در اواخر سال 1991 لينوس توروالدس Kernel خود را با استفاده از چندين برنامه اي كه توسط پروژه GNU ايجاد شده بودند تركيب كرد و اين تركيب زمينه اي ايجاد كرد كه بتواند كاري كه بر روي اين سيستم عامل جديد انجام داده بود را به ديگران نمايش دهد. اولين نفراتي كه براي نمايش اولين نسخه Linux دعوت شده بودند مي دانستند كه لينوس قصد دارد چيز جديدي به آنها نمايش دهد ، در اين نقطه از كار لينوس به كساني نياز داشت تا وي را در پروژه خود كمك كنند .چپ
لينوس در سال 1991 اين حرف را زد : ببينيد چه پروژه جالبي است ؟ تصور كنيد كه سيستم عاملي داريد كه خودتان مي توانيد بر اساس نيازهايتان آن را تغيير دهيد ! اين حرف مي تواند براي شمايي كه در حال خواندن اين متن هستيد هم گفته شود.مردمي از سراسر دنيا تصميم گرفتند وي را در پروژه اي كه ايجاد كرده بود كمك كنند. البته در آن زمان صرفا كساني كه برنامه نويس هاي قدرتمند كامپيوتر بودند و دانش بسياري در اين زمينه داشتند مي توانستند براي نسخه اوليه لينوكس برنامه نويسي كنند. اين عده شروع كردند به ارائه كردن كمك هايي كه لينوس نياز داشت.
با گذشت زمان ، همينطور نسخه هاي بالا و بالاتري از لينوكس ارائه مي شد ، عده اي نرم افزارهايي مي نوشتند كه ويژه اين سيستم عامل بود و فقط و فقط بصورت اختصاصي بر روي لينوكس اجرا مي شد. برنامه نويس ها شروع به نوشتن Driver ها براي كارت گرافيك ، كارت صدا و ساير سخت افزارهايي كردند كه اين سيستم عامل بر روي آن وجود داشت. با اين وجود در اوايل دهه 1990 لينوكس نتوانست از حوزه GURU فراتر برود. GURU يك اصطلاح است كه يعني اينكه هر كسي با حداقل دانش فني بتواند لينوكس يا نرم افزارهاي مرتبط با آن را نصب كند. در آن زمان شما مي بايستي حتما دانش لازم در حوزه تخصصي كامپيوتر را داشته باشيد تا بتوانيد سيستم عامل لينوكس را نصب كنيد.
دليل محبوبيت زياد لينوكس چيست؟
در آن زمان ساير شركت هايي كه در زمينه توليد سيستم عامل فعاليت مي كردند محصول خود را در قالب يك عدد CD يا مجموعه اي از فلاپي ديسك ها در اختيار مشتريان خود قرار مي داند و در كنار آن هم يك راهنماي نصب كوچك قرار مي دادند ، مشتري با استفاده از اين راهنما و CD كه در اختيار داشت براحتي سيستم عامل خود را در كمتر از يك ساعت بر روي PC خود نصب و راه اندازي مي كرد.
در اين روش تنها دانشي كه براي كاربر نياز بود ، دانش خواندن بود. اين شركت ها از بدون تشكيل چنين ذهنيتي كه كاربري سيستم عامل بايستي ساده باشد را در سر داشتند اما لينوس توروالدس چنين ذهنيتي را در زمان ايجاد Linux نداشت .در واقع Linux براي توروالدس يك تفريح و سرگرمي بود .
بعد ها ، شركت هاي متعدد از نسخه Red Hat لينوكس خوششان آمد و متوجه شدند كه مي توانند از لينوكس به عنوان يك سيستم عامل مانند ساير سيستم عامل هاي موجود در بازار استفاده كنند. آنها كاري كردند كه با استفاده از يك سري دستورهاي خاص و بر اساس يك سري راهنماهاي ساده كاربران بتوانند Red Hat را براحتي مثل ساير سيستم عامل ها بر روي سيستم نصب كنند و در اين كار موفق شدند.لينوكس هيچوقت نتوانست يك GURU كامل شود و اين به دليل ماهيت اصلي آن بود ، كاربر بايد بتواند سيستم عامل را براحتي مورد تغيير قرار دهد.
جايگاه امروزي لينوكس چيست؟
امروزه در بيشتر نقاط دنيا از لينوكس به عنوان يك سيستم عامل قابل اعتماد و انعطاف پذير ياد مي شود و استفاده از اين سيستم عامل بسيار معمول شده است به ويژه اينكه سيستم عامل لينوكس به عنوان يك سرور رايگان مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد و به همين دليل يكي از محبوب ترين سيستم عامل هاي شبكه امروزي به حساب مي آيد. وقتي شما از وب سرور لينوكس استفاده مي كنيد ، مي توان به جرات گفت كه Downtime شما به حداقل خواهد رسيد ، من خودم علاقه زيادي به سيستم عامل هاي مايكروسافت دارم
اما بر خلاف سرويس هاي مايكروسافتي كه با انجام هر تغييري شما بايستي يك بار سيستم عامل را Reboot كنيد بعضا وب سرورهاي لينوكسي وجود دارند كه سالها بدون نياز به انجام كوچكترين تغييري مي توانند بدون وقفه فعاليت كنند و فقط در زمان هايي كه نياز به انجام برخي تعميرات روزمره مي باشد كمي Downtime داشته باشند.
يكي ديگر از دلايلي كه عنوان شد و باعث گسترش هرچه بيشتر استفاده از سيستم عامل لينوكس در شبكه هاي كامپيوتري شد ، رايگان بودن و صرفه اقتصادي موجود در آن بود. شما همان لينوكسي را كه در خانه و بر روي PC نصب مي كنيد را مي توانيد در شبكه و در قالب يك سرور سازماني مورد استفاده قرار بدهيد و هزينه اي كه بابت بسته هاي نرم افزاري آن پرداخت مي كنيد مي تواند با يكديگر برابر باشد.
پس نكته در اينجاست كه لينوكس داراي قابليت اعتماد بالا و هزينه بسيار پايين است. خوب اگر تا اينجاي مطلب را با ما بوده ايد ، قطعا عزم خود را جزم كرده ايد كه لينوكس را ياد بگيريد. هر تجربه قبلي كه در استفاده از لينوكس تا كنون داشته ايد باعث مي شود كه در اين راه به ايده هاي جديد و جالب تري دست پيدا كنيد و تعداد راهكارهايي كه براي حل مشكلات خود با استفاده از اين سيستم عامل پيدا مي كنيد بسيار بيشتر خواهد شد.
همانطور كه قبلا هم اشاره كرديم ، Linux جزوي از خانواده سيستم عامل هاي UNIX است . UNIX بصورت ويژه براي استفاده حرفه اي ها طراحي شده است .شما در همين حين كه اين دوره آموزشي را با ما جلو مي رويد تا حدودي با مفاهيم UNIX نيز آشنا خواهيد شد اما اين بدين معنا نيست كه سيستم عامل لينوكس يك سيستم عامل صرفا براي حرفه اي ها است بلكه بيشتر نسخه هاي جديدي كه از لينوكس منتشر مي شود تا جايي كه ممكن است طوري طراحي مي شود كه كاربر پسند باشند و كاربران عادي نيز بتوانند از آنها براحتي استفاده كنند .
خوب تا اينجا با مباني لينوكس و چيستي آن آشنا شديد و متوجه شديد كه چقدر اين سيستم عامل مي توان قدرتمند باشد ، از اين به بعد و در مقالات بعدي به سراغ اين خواهيم رفت كه چگونه از اين سيستم عامل استفاده كنيم ، در قدم اول نصب اين سيستم عامل را با هم ياد خواهيم گرفت ، اميدوارم مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
لينوكس يك سيستم عامل است و سيستم عامل به معني اين است كه مجموعه اي از برنامه ها هستند كه با سخت افزار كامپيوتر ارتباط برقرار مي كنند و بعضا پيش زمينه اجرا نرم افزارهاي ديگري مي شوند. يك سيستم عامل شامل برنامه هاي بنيادي مي باشد كه براي اجراي دستورالعمل هاي كاربران و برقراري ارتباط با كاربران مورد نياز هستند ، براي مثال براي خواندن و نوشتن اطلاعات بر روي هارد ديسك ، پرينتر و حتي Tape ، مديريت حافظه و حتي اجراي ساير نرم افزارها اين برنامه هاي بنيادي مورد نياز هستند. مهمترين قسمت يك سيستم عامل هسته يا Kernel آن سيستم عامل است.
در يك سيستم GNU//Linux در واقع Linux سيستم عامل ما و در نقش هسته يا Kernel فعاليت مي كند. اما باقي اجزاي اين سيستم شامل برنامه هاي متنوعي مي باشد كه اكثر آنها تحت ليسانس يا تابع قوانين GNU هستند كه ما از اين به بعد آن را با عنوان پروژه GNU مي شناسيم . اما چرا ما هميشه با عنوان GNU//Linux اين پروژه را نام مي بريم ؟ دليل اين موضوع اين است كه سيستم عامل لينوكس بدون داشتن نرم افزارهايي كه توسط پروژه GNU ايجاد شده اند تقريبا هيچ كار خاصي نمي تواند انجام دهد بنابراين ما هميشه Linux را در كنار پروژه GNU قرار مي دهيم تا با همديگر يك مجموعه كامل را تشكيل دهند.
به نظر من و خيلي از دوستان ديگر بهتر است وقتي اسم لينوكس را مي بريم آن را به شكل گنو لينوكس عنوان كنيم. فرض كنيد سيستم عامل ويندوز را نصب كرده ايد و هيچ نرم افزار جانبي بر روي آن نصب نشده است ، حتي مجموعه Notepad ، Paint ، Media Player و ... را در اين سيستم عامل نداريد ! اين دقيقا شرايطي است كه شما زمانيكه لينوكس را بصورت خام نصب مي كنيد براي شما به وجود مي آيد اما GNU يعني اضافه شدن Office ، Photoshop ، Outlook و ... به سيستم عامل خام ... البته مثال را با لينوكس جلو ببريم بهتر است و فقط براي مثال ويندوز را گفتيم كه تصوير بهتري از موضوع داشته باشيد.
قبلا در مقاله اي در خصوص تاريخچه به وجود آمدن سيستم عامل لينوكس در انجمن لينوكس و سيستم هاي متن باز مقاله اي نوشته ام و همچنين مقاله اي در خصوص مقايسه سيستم عامل لينوكس و يونيكس نيز به تازگي نوشته ام تا درك بهتري از تفاوت اين دو سيستم عامل داشته باشيد اما بصورت كلي سيستم عامل لينوكس برگرفته اي از سيستم عامل يونيكس است. از بدو به وجود آمدن سيستم عامل لينوكس ، اين سيستم عامل بصورت Multi-Tasking و Multi User طراحي و پياده سازي شد.
همين موضوع باعث شد سيستم عامل لينوكس با ساير سيستم عامل هاي موجود تفاوت هاي واضحي داشته باشد. اما نكته جالب در خصوص لينوكس كه تصورش كمي سخت به نظر مي رسيد اين بود ( و البته هست ) كه لينوكس در مقايسه با ساير سيستم عامل هاي موجود در دنيا ، داراي مالك خاصي نبود و هيچ شركت يا سازمان خاصي مالكيت آن را بر عهده نداشته و ندارد. بيشتر برنامه نويسي هايي كه براي اين سيستم عامل انجام مي شود توسط برنامه نويس هاي داوطلب و علاقه مند انجام مي شود.
منظور از توزيع در لينوكس چيست؟
نسخه هاي متعدد و متفاوتي از لينوكس وجود داردهمانطور كه قبلا هم اشاره شد هسته اين سيستم عامل را مي توان به دلخواه تغيير داد و دستكاري كرد و به همين دليل هر كس يا هر شركتي مي تواند نسخه لينوكس مخصوص به خود را توزيع و روانه بازار كند به هر يك از از اين نسخه هاي متفاوت يك توزيع يا Distribution از لينوكس گفته مي شود.
بر خلاف ساير سيستم عامل هايي كه در بازار هستند و توسط يك شركت كنترل ، توزيع و مديريت مي شوند هسته لينوكس بصورت متمركز مديريت نشده است و استفاده و تغيير دادن آن نيز آزاد است. برخي از سازمان ها برنامه نويساني دارند كه لينوكس را براي سازمان خود بصورت خاص تغيير مي دهند و اين نسخه صرفا در اختيار همان سازمان قرار دارد توجه كنيد كه به اين محصول توزيع يا Distribution گفته نمي شود ، يكي از ملاك هايي كه ما مي توانيم به يك محصول Distribution بگوييم اين است كه محصول بصورت عمومي و رايگان ارائه شود.
معمولا توزيع ها براي استفاده در موارد خاص و به دلايل خاص ايجاد مي شوند و براي برطرف كردن يك نياز طراحي مي شوند. نسخه هاي متعددي از لينوكس وجود دارد كه براي مثال بصورت ويژه براي نصب بر روي سرور ها و ارائه سرويس هايي با حجم كاري بالاي وب به كار مي روند ، اين نسخه براي پردازش ترافيك هاي سنگين وب طراحي مي شود. برخي از اين نسخه ها كاربردهاي شبكه اي دارند و در جايي استفاده مي شوند كه امنيت يك اولويت به حساب مي آيد. در واقع لينوكس امروزه به عنوان هسته اصلي بسياري از فايروال هاي پيشرفته مورد استفاده قرار مي گيرد! جالب اينجاست كه نسخه هايي از لينوكس وجود دارند
كه مي توان آنها را بر روي يك سيستم عامل ديگر مثل ويندوز نصب كرد و كاربران ويندوز مي توانند بصورت همزمان از لينوكس و ويندوز استفاده كنند.در اين ميان نسخه هايي از لينوكس نيز وجود دارد كه بر روي كامپيوترهاي Macintosh نصب مي شوند. همچنين يكي ديگر از محل هايي كه لينوكس بسيار به چشم مي آيد در Device ها يا تجهيزات شبكه است . براي مثال در Router ها ، Switch ها ، سيستم هاي تلفن ، گوشي هاي هوشمند، سيستم هاي GPS و چيزهايي شبيه به آن ، اين لينوكس است كه هسته اصلي تمامي آنها را ايجاد كرده است.
حتي نامگذاري هايي كه براي انواع توزيع هاي لينوكس وجود دارند نيز بسيار متنوع و در برخي اوقات بامزه هستند مثلا نسخه لينوكسي به نام SAMURAI وجود دارد. توزيع هايي از لينوكس نيز وجود دارند كه بصورت ويژه براي استفاده در PC ها طراحي شده اند و مورد استفاده قرار مي گيرند.
محبوب ترين و پركاربردترين توزيع لينوكس چيست؟
انتخاب توزيع لينوكس يك چيز كاملا سليقه اي است. اين انتخاب كاملا بستگي به اين دارد كه شما از لينوكس چه انتظاراتي داريد ، و در جواب به اين سئوال يك جمله مي توان گفت ، بستگي دارد .براي اينكه بتوانيد يك نسخه متناسب با نياز خود انتخاب كنيد بايستي سئوالات زير را ابتدا از خود بپرسيد و بر حسب آن توزيع لينوكس مورد نظرتان را را انتخاب كنيد :
- آيا پايه و اساس كد توزيع مورد نظر قابل اتكا و اعتماد است ؟
- آيا مرتبا مورد تغيير واقع مي شود؟
- آيا بروزرساني بسته هاي نرم افزاري آن راحت است ؟ ( مثلا قابليت هاي apt-get در Debian و Yum در Red Hat)
- آيا بروز رساني آن از يك نسخه به نسخه بالاتر راحت است ؟
- آيا برنامه نويس هاي زيادي براي آن نرم افزار توليد كرده اند ؟
فراموش نكنيد كه هيچ نسخه بهتريني در لينوكس وجود ندارد . براي درك بهتر اين موضوع به اين مثال توجه كنيد : شما وقتي كه به كوهنوردي مي رويد ، كفش كوهنوردي ، كوله ، لباس بادگير و ضد آب مي پوشيد وقتي براي يك مهماني دعوت مي شويد كت و شلوار و كفش رسمي مي پوشيد و وقتي هم كه به ورزش مي رويد لباس گرمكن و كفش ورزشي به پا مي كنيد و در نهايت براي انجام كارهاي روزمره خودتان هم لباس مخصوص خود را داريد .
اين دقيقا چيزي است كه در لينوكس مشاهده مي كنيد ، اينكه چه نسخه اي از لينوكس جوابگوي كار شما است كاملا به اين بستگي دارد كه شما از لينوكس چه انتظاري داريد و در كجا مي خواهيد از لينوكس استفاده كنيد ؟ لينوكس براي هر محيطي يك محصول ويژه آن دارد.اكثر كاربران لينوكس ترجيح مي دهند كه از نسخه هاي شناخته شده لينوكس استفاده كنند. اين نسخه ها معمولا داراي پشتوانه قويتري نسبت به تيم هاي پشتيباني ساير توزيع هاي لينوكس هستند. يكي از دلايلي كه از سيستم عامل هاي مايكروسافت بيشتر استفاده مي شود اين است كه يك شركت قوي پشتيبان دارد و اين يك معيار مهم براي انتخاب يك سيستم عامل مي باشد.
هميشه بين اين سيستم عامل ها و طرفداران آن ها حرف و حديث هاي زيادي وجود دارد اما معمولا بيشترين تخريب در اين ميان را شركت مايكروسافت انجام مي دهد و سعي بر اين دارد كه به مردم القا كند كه سيستم عامل لينوكس ، سيستم عامل قابل اعتمادي نيست و شما نيازي به اين سيستم عامل نداريد.
اما من در اينجا نه از ويندوز دفاع مي كنم و نه از لينوكس اما اعتقاد دارم كه قطعا لينوكس مي تواند تمامي نيازهاي كاربري و سروري يك سازمان را بصورت كامل برطرف كند. در ادامه به معرفي نسخه هاي محبوب و قابل اتكاي لينوكس مي پردازيم كه بر حسب نوع استفاده طبقه بندي شده اند :
- لينوكس فدورا چيست؟ محبوبيت در حوزه دسكتاپ لينوكس
- لينوكس اوبونتو چيست؟ محبوبيت در زمينه دسكتاپ
- لينوكس مينت چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه دسكتاپ
- لينوكس ردهت چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه سرور
- لينوكس دبين چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه سرور
- لينوكس اوپن سوزه چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه سرور
- لينوكس اسلك وير چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه سرور
- لينوكس سنت اوس چيست؟ محبوبيت بيشتر در زمينه سرور
- توزيع VMWare ( محبوبيت بيشتر در زمينه مجازي سازي )
- لينوكس Xen چيست؟ محبوبيت در زمينه سرور و مجازي سازي
قطعا چه در اين مقاله و چه در مقالات ديگر نمي توانيم تمامي توزيع هاي مختلف لينوكس را مورد بررسي قرار بدهيم با توجه به اينكه قصد داريم سري مقالات خود را بر اساس يك توزيع شناخته شده پيش ببريم بنابراين در اين سري مقالات صرفا از يك نسخه استاندارد از لينوكس استفاده خواهيم كرد كه براحتي بتوان آن را بر روي PC نصب كرد. چندين توزيع شناخته شده و مشهور در زمينه سيستم عامل هاي Desktop لينوكس وجود دارند. قطعا راجع به اين نسخه هاي شناخته شده اطلاعاتي داريد
و در قسمت قبلي نيز معروف ترين هاي آنها را معرفي كرديم ، در واقع هر يك از اسامي كه در بالا در زمينه سيستم عامل لينوكس گفته شد بر اساس نام شركت يا سازماني است كه اين توزيع را توليد كرده است . براي مثال Red Hat يك شركت است. همانطور كه گفته شد توزيع هاي لينوكس بسيار گسترده اند و حتي لينوكس هايي وجود دارند كه بر اساس منطقه يا زبان يا كشور خاصي بومي سازي شده اند
حتي در ايران نيز ما نسخه هاي بومي سازي شده از همين لينوكس را داريم كه بعضا برخي اوقات از آنها به عنوان سيستم عامل ملي نيز نام برده مي شود در پايين ليستي از نسخه هاي لينوكسي كه به زبان پارسي بومي سازي شده اند را به همراه توضيحات مختصري مي توانيد مشاهده كنيد :
-
آريوس لينوكس يا Arios : آريوس از دو كلمه آريو و OS تشكيل شده‌است و آريوس را مي‌توان سيستم عامل آريايي و يا سيستم عاملي از ايران ترجمه كرد. آريوس يك بسته‌بندي مجدد (remix) از توزيع اوبونتو است. برنامه‌هاي اضافي، تقويم خورشيدي، قلمهاي پارسي و اشعار شاعران ايراني از جمله امكاناتي است كه به آريوس اضافه مي‌شود. آريوس تلاش مي‌كند برنامه‌هاي نوشته شده به دست برنامه‌نويسان ايراني را ترويج نمايد. ( به نقل از ويكيپديا فارسي )
-
پارسيدورا Parsidora : پارسيدورا يك سيستم عامل بر پايه گنو/لينوكس است كه شامل مجموعه اي از آخرين نرم افزارهاي آزاد و منبع باز مي باشد. پارسيدورا نسخه تركيبي و منبعث شده از فدورا است. اين توزيع كاملا سازگار با فدورا است. در اين توزيع سعي شده است كه نياز هاي كاربران فارسي زبان و ايرانيان به طور مناسبي پاسخ داده شود. پارسيدورا هميشه براي هر كسي براي هر استفاده, ويرايش و پخش آزاد است. ( به نقل از وب سايت پارسيدورا)
-
پارسيكس Parsix : نام يك توزيع زنده از گنولينوكس است كه برگرفته از گنولينوكس كانوتيكس و مبتني بر دبيان مي‌باشد و از ميزكار كامل گنوم به عنوان ميزكار پيش‌گزيده استفاده شده‌است و كليه بسته‌هاي نرم‌افزاري لازم براي يك توزيع مخصوص ميزكار را داراست.علاوه بر زبان‌هاي متعدد، پارسيكس به‌طور پيش‌گزيده از صفحه كليد فارسي پشتيباني كرده و مي‌توانيد در آن فارسي تايپ نماييد.پارسيكس را مي‌توانيد بر روي ديسك سخت خود نصب كرده و از آن به عنوان سيستم‌عامل كامپيوتر خود استفاده كنيد. پارسيكس گنو/لينوكس ابتدا براي كاربران فارسي زبان طراحي شده‌بود ولي در حال حاضر داراي جامعه كاربري فعال از سرتاسر جهان مي‌باشد. ( به نقل از ويكيپديا فارسي)
-
لينوكس شريف : نام توزيعي دو زبانه (فارسيانگليسي) از لينوكس است كه بر پايهٔ گنولينوكس بنا شده‌است. اين توزيع كه در شركت فارسي‌وب شريف با توجه به نيازهاي بومي كاربران ايراني و فارسي‌زبان تهيه شده، پس از طي مراحل آزمون نسخه‌هاي آزمايشي، در ۷ خرداد ۱۳۸۵ به طور رسمي در دانشگاه صنعتي شريف معرفي شد. نسخهٔ ۲ اين توزيع بر پايهٔ فدورا كر ۴ بنا شده است كه بنا به استانداردهاي امروزين، نسخه‌اي بسيار قديمي به حساب مي‌آيد. استفاده از ابزارهاي قديمي چون فايرفاكس ۱، كرنل ۲.۶.۱۶ و اپن آفيس دو ، آن را براي استفاده امروزي غيركارامد مي‌سازد.در اين توزيع از محيط روميزي گنوم كه ۷۶٫۴۸ درصد آن به فارسي ترجمه شده، استفاده مي‌شود. ( به نقل از ويكيپديا فارسي )
-
سيستم عامل گيكس : سيستم عامل گيكس (Gix OS) توسط تعدادي از كاربران گيلاني و بر پايه سيستم عامل دبيان و با متد لينوكس از پايه ساخته شده است. گيكس از تركيب سه واژه انگليسي linux,Guilan و Geek تشكيل شده است.در تاريخ 13 مهر 1391 نسخه 9 سيستم عامل گيكس از سوي گروه كاربران گنولينوكس گيلان به طور رسمي جهت تست و استفاده گسترش دهندگان با اسم رمز وارش (به معناي: باران)در همايش اولين انتشار اين سيستم عامل، در شهر رشت منتشر شد. همزمان با انتشار اين سيستم عامل وبگاه آن به نشاني GixOs.ir جهت معرفي، رفع باگ، پشتيباني و ... در دسترس كاربران قرار گرفت.سيستم عامل گيكس با ويژگي هاي همچون نصاب فارسي، مستندات آموزشي فارسي چند رسانه اي، استفاده از برنامه هاي كاربردي گنولينوكس، قلم هاي فارسي، تقويم فارسي، لغت نامه و ... منتشر شده است كه در بين خيل عظيم نسخه هاي موجود برخي از ويژگي هاي معرفي شده، منحصر به فرد مي باشد. ( به نقل از ويكيپديا فارسي )
-
جبير او اس Jabir OS : سيستم عامل جبير يا جبير او اس گنو/لينوكس يك توزيع ساده و كارامد مبتني بر اوبونتو بوده و توسط تيمي از نوجوانان توسعه مي يابد. ( به نقل از ويكيپديا)
-
زمين Xamin : زمين، يك سيستم عامل خاص كارساز برپايه توزيع بالادست دبيان است كه با توجه به نيازهاي بومي و يا خاص مراكز مختلف، بومي سازي شده است. اين سيستم عامل كاملا آزاد و متن باز است و به شكل آزاد و متن باز توسعه داده خواهدشد. ( به نقل از وب سايت زمين ) شما مي توانيد ليستي از كليه توزيع هاي عمومي لينوكس را از طريق وب سايت www.distrowatch.com مشاهده كنيد.
منظور از FSF و GNU در لينوكس چيست؟
اما چيزي كه ما امروزه به عنوان پروژه GNU مي شناسيم از سال 1983 توسط شخصي به نام ريچارد استالمن با معرفي يك سيستم عامل رايگان به نام GNU شروع شد كه يك سيستم عامل شبيه به Unix بود. بعدها چيزي كه امروزه ما به عنوان GNU//Linux مي شناسيم در سال 1984 معرفي شد و تقريبا يكسال بعد از معرفي GNU بود كه اين دو چيز با هم يكپارچه شدند.
پروژه GNU در حقيقت پروژه اي است كه در آن نرم افزارهاي رايگان براي سيستم عامل هاي رايگاني مثل لينوكس طراحي و توليد مي شود و بصورت كاملا رايگان براي استفاده عموم قرار مي گيرند.اگر نرم افزاري توسط ليسانس يا با استفاده از نام پروژه GNU توليد شود به اين معناست كه شما مي توانيد سورس كدهاي اين نرم افزار را بصورت رايگان دريافت كنيد ، تغييرات دلخواه خود را بر روي آن انجام دهيد و يا حتي كدهاي آن را بصورت دلخواه تغيير دهيد.
در حال حاضر برنامه نويس ها ، شركت ها و حتي ارگان هاي زيادي بر روي پروژه لينوكس كار مي كنند اما در حال حاضر فقط يك محل است كه بر روي پروژه GNU بصورت متمركز كار مي كند و ما آن را به عنوان Free Software Foundation يا FSF مي شناسيم ، اين بنياد بيشتري ابزارهاي موجود در لينوكسي كه در حال حاضر استفاده مي كنيم را توليد و پشتيباني مي كند ، فراموش نكنيد كه لينوكسي كه استفاده مي كنيم بدون FSF به مشكلات زيادي مي خورد و به همين دليل است كه FSF باعث پيشرفت و گسترش لينوكس شده است و فلسفه لينوكس كه سيستم عامل سورس باز در كنار نرم افزار سورس باز است با اين بنياد كامل مي شود.
اولين هسته لينوكس در سال 1991 توسط يك فارق التحصيل دانشگاهي رشته كامپيوتر به نام لينوس توروالدز ايجاد شد و فقط يك هسته سيستم عامل بدون نرم افزار بود ، هدف اصلي لينوس توروالدز ارائه كردن يك سيستم عامل رايگان و قابل تغيير بود اما براي اين سيستم عامل نرم افزار نيز لازم بود و در آن زمان نرم افزار رايگان چندان عموميت نداشت و در همين موقع بود كه او با ريچارد استالمن همكار شد ، اين شروع پروژه GNU//Linux بود ، يعني سيستم عامل رايگان در كنار نرم افزار رايگان قرار گرفت.
بنياد نرم افزارهاي رايگان يا همان Free Software Foundation در سال 1985 شروع به كار كرد. FSF به كاربران اين اجازه را مي داد كه بتوانند نرم افزارهاي كامپيوتري را بصورت رايگان استفاده كنند ، كپي كنند ، تغيير دهند و در نهايت توزيع كنند. FSF به شدت باعث ترويج داده شدن فرهنگ توليد و توسعه نرم افزارهاي رايگان و آزاد متن كه در اصطلاح Open Source گفته مي شوند شد و امروزه شاهد اين هستيم كه بيشتر نرم افزارهايي كه براي لينوكس نوشته مي شوند از طريق اين بنياد و تحت پروژه GNU//Linux معرفي مي شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در خصوص FSF و GNU مي توانيد به وب سايت هاي www.gnu.org و www.fsf.org مراجعه كنيد.
واژه Free يا آزاد در Free Software يا نرم افزار آزاد در حقيقت به معني اختيار است نه قيمت ، شايد اگر بخواهيم واژه آزاد متن را استفاده كنيم بهترين مثال براي درك آن سخنراني آزاد است كه شما اختيار داريد راجع به هر چيزي كه دوست داريد صحبت كنيد. Free در واژه Free Software در واقع به اين معني است كه شما در اجرا كردن ، كپي كردن ، توزيع كردن ، تغيير دادن و توسعه دادن يك نرم افزار اختيار كامل داريد. البته بد نيست نگاهي به مقاله خودم به نام تفاوت بين Freeware و Open Source بيندازيد تا تفاوت اين دو مفهوم را نيز بهتر درك كنيد ، در هر صورت آزادي نرم افزار يا Free Software به چهار نوع آزادي و اختيار در حوزه توليد نرم افزار اشاره مي كند كه به ترتيب زير هستند :
- آزادي شماره 0 : آزادي و اختيار كامل در اجراي نرم افزار با هر هدفي ( حتي اهداف مخرب )
- آزادي شماره 1 : آزادي و اختيار كامل در خصوص مطالعه در خصوص نحوه اجراي يك نرم افزار و تغيير دادن آن بر اساس نياز خود ، طبيعي است كه براي داشتن آزادي شماره 1 در اين بنياد دسترسي به سورس كدهاي نرم افزار يك پيش شرط است.
- آزادي شماره 2 : آزادي و اختيار كامل براي توزيع كپي هاي نرم افزار براي ديگران
- آزادي شماره 3 : آزادي و اختيار كامل براي توسعه نرم افزار و ارائه كردن نسخه تغيير يافته نرم افزار براي عموم ، طبيعي است براي اين موضوع نيز داشتن دسترسي كامل به سورس كدهاي نرم افزار يك پيش شرط است
تا اينجا فكر مي كنم تا حدودي مفهوم GNU را درك كرده باشيد ، اميدوارم مورد توجه شما قرار گرفته باشد ، بحث در اين خصوص بسيار زياد است و دوستان زيادي هستند كه تجريبات و اطلاعات بسيار مفيدي در اين خصوص دارند ، اميدوارم بتوانيم ما نيز مانند پروژه GNU يك پروژه ايراني GNU در توسينسو در آينده ايجاد كنيم ، خوشحال مي شويم در ادامه از نظرات شما عزيزان استفاده كنيم.
